Ցուրտը և մաշկը

Տարվա յուրաքանչյուր եղանակի մարդու օրգանիզմը ուրույն կերպով է դրսևորում իրեն: Այսօր խոսենք ձմռան հետ կապված խնդիրների մասին: Իհարկե, սովորաբար մաշկը պաշտպանում է ներքին օրգան-համակարգերն արտաքին միջավայրի բազմաթիվ վնասակար գործոններից, այդ թվում` և ցրտից: Սակայն օդի ջերմաստիճանի անկման որոշակի սահմանից հետո այն ինքն է ենթարկվում ախտաբանական փոփոխությունների: Կատարված կենսաքիմիական հետազոտություններով պարզվել է, որ օդի ջերմաստիճանի անկումը բերում է արյան մեջ հատուկ սպիտակուցների` ցիտոկինների առաջացման: Վերջիններիս ներգործության հետևանքով մաշկի արյան անոթների լուսանցքը լայնանում է, արյան շրջանառությունը` դանդաղում, մարդու դեմքը կարմրում է, մաշկը ավելի արագ է խոնավազրկվում: Ցրտի տևական ազդեցության դեպքում (2 ժամից ավելի) մաշկը չորանում է, թեփոտվում, նրա վրա ճաքեր են առաջանում: Այս բոլորի հետևանքով այն դառնում է ավելի խոցելի տարբեր բնույթի ախտահարումների նկատմամբ:

Օդի ցածր ջերմության հանդեպ առանձնապես զգայուն են կրծքահասակ և վաղ մանկական տարիքի երեխաները: Նույնիսկ զրոյից բարձր, սակայն սովորականից ցածր ջերմաստիճանի դեպքում նրանց մոտ կարող է ցրտահարություն առաջանալ: Դրան նպաստում են երեխաների ասթենիկ կազմվածքը, ոչ լիարժեք սնունդը, ոչ ճիշտ խնամքը: Չափահաս մարդկանց մոտ ցրտահարություն կարող է առաջանալ զրոյից ցածր ջերմաստիճանի միանվագ կամ երկարատև ներգործության հետևանքով, հատկապես օդի բարձր խոնավության պայմաններում: Ըստ որում, այս հարցում կարևոր նշանակություն ունի օդի ջերմաստիճանի ոչ թե աստիճանական, այլ կտրուկ փոփոխությունը: Չափահասների մոտ նույնպես ցրտահարությանը նպաստող գործոններից են օրգանիզմի ընդհանուր թուլությունը, հյուծվածությունը, ինչպես նաև ալկոհոլի չարաշահումը, ցրտի նկատմամբ գերզգայունությունը, արյան շրջանառության խանգարումները:

Խիստ ցուրտ եղանակներին տաք հագուստ չհագնելու պատճառով լուրջ վտանգի են ենթարկվում տղա երեխաների և անգամ հասուն տղամարդկանց արտաքին սեռական օրգանները (ցրտահարություն, ընդհուպ մինչև մեռուկացում):

Ցրտահարությունից հետո, ըստ դեպքերի հաճախականության, երկրորդ տեղում է ձմռուկ հիվանդությունը: Դա քրոնիկական մաշկաբորբ է, երբ ախտահարվում է ցրտի նկատմամբ նախատրամադրված անձանց գերազանցապես ոտքերի և ձեռքերի մատների արտաքին մակերեսները, ականջների խեցինները, քիթը, կրունկները: Ըստ որում, մեկ անգամ ցրտից արդեն տուժածների մոտ ձմռուկի կրկնումները զարգանում են ոչ այնքան ուժեղ ցրտերի, որքան փոփոխական եղանակների ժամանակ (ձմռան սկիզբ, գարուն): Ախտահարված տեղամասերում առաջանում են կարմրամանուշակագույն և կապտամանուշակագույն երանգի սահմանափակ, ամուր այտուցներ: Այդ պահին այտուցված ծայրամասը սառն է լինում: Տաքացնելիս առաջանում է ուժեղ քոր, ապա այրոց ու անգամ ցավ:

Ցուրտը կարող է այնպիսի հիվանդությունների առաջացման կամ դրանց ընթացքի սրացման պատճառ դառնալ, ինչպիսիք են մոլաքորը, լիվեդոն (մաշկի կայուն կապտություն), Ռեյնոյի հիվանդությունը, սկլերոդերմիան, պսորիազի` որքինի ձմեռային ձևը, բազմաձև էքսուդատիվ էրիթեման, պելագրան և այլն:

Ցրտահարությունից խուսափելու համար անհրաժեշտ է եղանակին համապատասխան տաք հագուստ հագնել: Ըստ որում, այն պետք է լինի ազատ, չճնշող, որպեսզի արյան շրջանառությանը չխանգարի: Ցրտի նկատմամբ զգայուն անձինք մարմնի առավել զգայուն հատվածներին` քթին, ականջներին, այտերին պետք է քսեն յուղային (ոչ ջրային) քսուքներ: Ցուրտ օրերին օրգանիզմը ջրազրկումից պաշտպանելու համար պետք է խմել մեծ քանակությամբ հեղուկներ: Շատ կարևոր է մինչև ցրտերի սկսվելը կոփվել` 1-2 րոպե շփվել ցածր ջերմության (12⁰C) ջրով, կամ մինչև 3 րոպե մնալ այնպիսի վայրում, որտեղ օդի ջերմաստիճանը 12,5⁰C է: Երեխաների համար հատկապես օգտակար են ձմեռային զբոսանքները: Քնելուց առաջ անհրաժեշտ է օդափոխել ննջասենյակը: Այս ամենը բարձրացնում է օրգանիզմի ընդհանուր դիմադրողականությունը:

Ցրտահարված մարդուն առաջին օգնությունը ցույց տալու համար նախ նրան պետք է տեղափոխել տաք շինություն, մարմնի տուժած հատվածները աստիճանաբար շփել փափուկ կտորով կամ ձեռքով, բայց ոչ ձյունով, տաքացնել մինչև 37-40⁰C (օդում, ջրում), կես ժամ, հատկապես վնասված մասերը վիրակապել, ապա ապահովել բժշկական հետազոտություն և հսկողություն, քանի որ հաճախ դեղորայքային բուժման և վիրաբուժական միջամտության կարիք է լինում:

Ձմռուկի բուժման նպատակով հիվանդին նշանակում են լիարժեք սնունդ, B₁, D₂ վիտամիններ, նիկոտինաթթու, տեղային տաք լոգանքներ (ցանկալի է աղաջրով), իխտիոլակամֆորային հիդրոկորտիզոնային քսուքներ և այլն:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ